ΓΙΑΤΙ ΥΠΑΡΧΟΥΜΕ: Το μεγάλο θαύμα

Το ανθρώπινο είδος είναι ένα από τα θαύματα του σύμπαντος, ίσως να είμαστε μοναδικοί και από όλα τα αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά μας, ένα είναι που ξεχωρίζει, να αναλωνόμαστε σε ερωτήσεις του τύπου: Γιατί είμαστε εδώ; Ποιο το νόημα της ζωής; Οι μεγάλοι πολιτισμοί και κουλτούρες του παρελθόντος ανέδειξαν διάφορες απαντήσεις μη ικανοποιητικές διότι κατασκευάστηκαν αντί να ερευνηθούν σωστά. Μπορεί άραγε η επιστήμη να αναδείξει κάτι καλύτερο; Πιστεύω πως ναι.

Μπορεί να ακούγεται αλαζονικό, αλλά πιστεύω ότι η επιστήμη μπορεί να μας πει γιατί είμαστε εδώ. Να μας πει το σκοπό της ανθρώπινης ύπαρξης. Η απάντηση είναι αισιόδοξη και δημιουργική. Για περισσότερο από 500.000 χρόνια της ανθρώπινης ύπαρξης δεν έχουμε καταφέρει να απαντήσουμε στην ερώτηση «γιατί είμαστε εδώ;»

Πάνε μόνο 150 χρόνια από τότε που η επιστήμη προσπάθησε να βρει μια απάντηση. Το 1859 ο Κάρολος Δαρβίνος εξέδωσε ένα βιβλίο που άλλαξε τον κόσμο. Όταν πήρε το θάρρος να εκδώσει την «Καταγωγή των Ειδών», τίναξε τα πνευματικά θεμέλια της εποχής του.

Οι Βικτωριανοί έπρεπε να καταλήξουν σε συμφωνία σε μια σειρά εντελώς καινούριων και ανεπιθύμητων δεδομένων.

Το έχουμε συνηθίσει τώρα. Οι πιο πολλοί από εμάς χαίρονται όταν τα παιδιά μας διδάσκονται ότι προερχόμαστε από τους πιθήκους, ΕΙΜΑΣΤΕ πίθηκοι, αλλά πιστεύω ότι ο Δαρβίνος είχε ένα ακόμα μήνυμα για εμάς που θα μπορούσε να μας τρομάξει αν αφήναμε τους εαυτούς μας δειλούς, αλλά είναι συναρπαστικό όταν έχουμε το κουράγιο να το αντικρύσουμε.

Ο Δαρβίνος δεν έδωσε απαντήσεις μόνο για το πώς ήρθαμε. Πιστεύω ότι η θεωρία του παρέχει την μοναδική απάντηση που πιθανώς υπάρχει στο υπέρτατο ερώτημα «Γιατί υπάρχουμε; Ποιος είναι ο σκοπός της ζωής;»

Υπάρχουν περίπου δέκα εκατομμύρια είδη στον πλανήτη. Οι εκθέσεις στο μουσείο της φυσικής ιστορίας στην Οξφόρδη αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μικροσκοπικό μέρος τους, αλλά πριν τον Δαρβίνο κανένας δεν ήξερε πως έγιναν αυτά τα ζώα τόσο πολύπλοκα και ποικίλα. Κάθε μικρή λεπτομέρεια του σώματος και της συμπεριφοράς των ζώων φαίνεται απόλυτα εναρμονισμένη με το περιβάλλον του. Οι μεμβράνες στα πόδια των πολύποδων είναι κατασκευασμένες για αποδοτική κωπηλασία και το πλατύ ράμφος τους έχει ηλεκτρικούς αισθητήρες που εντοπίζουν τα θηράματα στη λάσπη. Όσο για τα τσιτάχ, το λείο και ευκίνητο σώμα του είναι μια κυνηγετική μηχανή. Για αιώνες οι άνθρωποι προσπαθούσαν να καταλάβουν γιατί τα ζώα είναι τόσο τέλεια εξοπλισμένα για τους στόχους τους και υπέθεταν ότι υπήρχε μια μόνο εξήγηση: «Ο φυσικός κόσμος ήταν σχεδιασμένος και σχεδιαστής ήταν ο Θεός.»

Ο αιδεσιμότατος William Paley, μισό αιώνα πριν τον Δαρβίνο έθεσε το ζήτημα με το γνωστό «επιχείρημα του ωρολογοποιού». «Φανταστείτε», είπε ο Paley, «κάνοντας τη βόλτα σας σε ένα λόφο, αν συναντήσετε τυχαία ένα βράχο, δεν θα εκπλαγείτε. Ο βράχος μπορεί να βρισκόταν πάντα εκεί, δεν χρειάζεται καμιά εξήγηση. Αλλά ένα ρολόι στο λόφο θα απαιτούσε μια εξήγηση. Η ύπαρξη και η πολυπλοκότητά του θα απαιτούσαν μια μεγάλη εξήγηση. Η πολυπλοκότητα των γραναζιών και η ακριβής χρονομέτρησή τους είναι αποδείξεις ότι το ρολόι είχε σχεδιαστή έναν ωρολογοποιό. Σίγουρα», συνεχίζει ο Paley, «τίποτα περισσότερο δεν χρειάζεται για να εξηγήσουμε τις μεγαλύτερες πολυπλοκότητες της φύσης. Σίγουρα υπάρχει ένας Θεός ωρολογοποιός.»

Αν διάβαζα τον Paley το 1802, θα συμφωνούσα μαζί του. Τώρα όμως τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Ο Δαρβίνος μας έχει δώσει μια πιο συγκροτημένη, πιο αυτάρκης και, επομένως, πιο ικανοποιητική εξήγηση. Υποστηρίζει πως δεν υπάρχει δημιουργός και αυτό, εκ πρώτης όψεως, δείχνει ως μια γελοία ιδέα.

Όπως το ρολόι του Paley, τα φυτά και τα ζώα δείχνουν να είναι εκπληκτικά απίθανοι συνδυασμοί των συστατικών τους στοιχείων, που όλα τους δουλεύουν για ένα σκοπό. Αν πάρετε τα παξιμάδια, τα μπουλόνια, τα γρανάζια και τα ελατήρια ενός ρολογιού και τα συναρμολογήσετε στην τύχη πολλές φορές, μόνο ένας συνδυασμός μας λέει την ώρα. Όπως το έθεσε και ο αστρονόμος Fred Hoyle, οι πιθανότητες τα συστατικά ενός ζωντανού οργανισμού να ενωθούν αυθόρμητα από καθαρή τύχη, είναι ίσες με τις πιθανότητες ενός τυφώνα, περνώντας μέσα από ένα νεκροταφείο αυτοκινήτων, να συναρμολογήσει αυθόρμητα ένα μπόινγκ 747. Τελικά πως το κάνει αυτό η φύση;

Ακόμα και μια μύγα είναι σίγουρα πιο πολύπλοκη από ένα 747. Αν δεν υπάρχει σχεδιαστής, τότε πως συνέβηκε η πολυπλοκότητα και η ποικιλία της ζωής;

Υπάρχει ένα στοιχείο για το πώς λειτουργεί αυτή η διαδικασία στους πίσω κήπους των σπιτιών πολλών ανθρώπων. Δεν υπήρξαν πολλές στιγμές που το περιστέρι έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην επιστήμη, αλλά αυτό το συνηθισμένο πουλί ήταν η αρχή για το ταξίδι του Δαρβίνου προς την ανακάλυψη. Παρατήρησε ότι οι εκτροφείς περιστεριών ήταν ικανοί να παράγουν νέες ράτσες. Διαλέγοντας προσεκτικά τα ζεύγη, κατάφεραν να μετατρέψουν το συνηθισμένο περιστέρι σε δεκάδες άλλα με περίεργη εμφάνιση και όνομα. Ο Δαρβίνος γνώριζε ότι όλα αυτά δημιουργήθηκαν από ένα πουλί, το αγριοπερίστερο. Αν αυτά τα περιστέρια τα αφήσουμε να αναπαραχθούν όπως θέλουν, χωρίς την παρέμβασή μας, τότε πολύ σύντομα θα επιστρέψουν σε αυτό το άγριο είδος. Συνήθως οι πρώτες η οι δεύτερες διασταυρώσεις των περιστεριών θα δείξουν σημάδια επιστροφής στο μονότονο μπλε χρώμα του αγριοπερίστερου. Η διαδικασία δημιουργίας διαφορετικών ειδών ονομάζεται ΤΕΧΝΙΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ.

Αλλά ίσως, σκέφτηκε ο Δαρβίνος, παρόμοια διαδικασία μπορεί να εμφανιστεί και στην άγρια φύση. Αλλά πως θα μπορούσε η επιλογή να λειτουργήσει χωρίς ένα «Θεό πτηνοτρόφο» να κάνει την δουλειά; Η διαδικασία της ΦΥΣΙΚΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ επεξηγείται από τους σπίνους που ανακάλυψε ο Δαρβίνος στα νησιά Γκαλαπάγκος. Υπάρχουν περίπου 13 είδη, όλα με διαφορετικό ράμφος. Όλες αυτές οι ποικιλίες εξελίχθηκαν από το προγονικό είδος τι οποίο ήρθε από την ηπειρωτική χώρα με ένα είδος ράμφους.

Το ένα συμπεριφέρεται σαν δρυοκολάπτης, χρησιμοποιώντας το παρακλάδι ενός κάκτου για να κυνηγήσει κάμπιες, το άλλο τρέφεται από τα τσιμπούρια που ζουν σε τεράστιες χελώνες, ενώ το άλλο, ο σπίνος βρικόλακας, τρέφεται από το αίμα των θαλασσοπουλιών. Όλες αυτές οι ενέργειες απαιτούν διαφορετικά είδη ράμφους.

Η φυσική επιλογή έχει να κάνει με την επιβίωση. Τα ράμφη αλλάζουν διότι οι αλλαγές βοήθησαν τους σπίνους να επιβιώσουν και κανένας σχεδιαστής δεν ήταν παρών.

Όταν ο Δαρβίνος πρωτοερμήνευσε την εξέλιξη δια μέσου της φυσικής επιλογής, πολλοί άνθρωποι δεν ήθελαν, ή δεν μπορούσαν, να την καταλάβουν. Για να πετύχει η θεωρία του Δαρβίνου, έπρεπε να εξηγηθούν και τα δύο: η υπέροχη ποικιλομορφία της φύσης και η εκπληκτική της πολυπλοκότητα. Τα κάνει και τα δύο με απόλυτη επιστημονική συνέπεια.

Πως η φυσική επιλογή λειτουργεί στην πράξη; Πως τα έντομα αποκτούν καμουφλάζ; Το κάνουν αργά και σταδιακά. Το ελάχιστο καμουφλάζ δίνε στο έντομο πλεονέκτημα όσο οι θηρευτές του βρίσκονται σχετικά μακριά. Αν είσαι ευδιάκριτος, οι πιθανότητες να φαγωθείς είναι πολλές, επομένως με τον καιρό θα εμφανιστούν μικρές αλλαγές που θα σε κάνουν λιγότερο ευδιάκριτο και θα διαιωνιστούν. Έτσι ώστε μετά από χιλιάδες χρόνια εξέλιξης, το τελικό αποτέλεσμα θα είναι ένα έντομο εξαιρετικά καλά κρυμμένο στο υπόβαθρό του. Η επιτυχία αυτών των καλά κρυμμένων εντόμων δείχνει πως η φυσική επιλογή ανταμείβει ακόμη και τις μικρές αλλαγές.

Η διαδικασία της φυσικής επιλογής εξηγεί πως απλές δομές μετά από εκατομμύρια χρόνια τελικά εξελίσσονται σε πολύπλοκα εκπληκτικά πλάσματα, σαν τους δεινόσαυρους ή τον άνθρωπο. Η φυσική επιλογή δεν είναι κάποιου είδους τελετή βραβείων όπου η φύση επιδοκιμάζει καινούριες και ενδιαφέρουσες γενετικές μεταλλάξεις, δεν είναι ένα φυσικό σόου μόδας, είναι ένας ανταγωνισμός θανάτου. Κάθε είδος συναγωνίζεται μέσα στον σκληρό και αιμοδιψή πραγματικό κόσμο για πρόσβαση σε πόρους και ευκαιρίες για αναπαραγωγή. Η φυσική επιλογή θέλει να ζήσεις αρκετά προκειμένου να διαιωνιστούν τα γονίδιά σου.

Ο Δαρβίνος κατάλαβε ότι τα άγρια ζώα ανταγωνίζονται μεταξύ τους για τη επιβίωση και ότι γεννιούνται περισσότερα από όσα η προσφορά ζωής μπορεί να αντέξει. Αναπόφευκτα, πολλά πεθαίνουν νέα, ή αποτυγχάνουν να αναπαραχθούν. Στη μέση της εκτενούς αυτής σφαγής, κάθε ζώο παλεύει μέσα σε μια ανελέητη μάχη επιβίωσης. Στον φυσικό αγώνα για ζωή, κάποια είδη ήταν καλύτερα από κάποια άλλα και κατάφεραν να περάσουν τα προσόντα τους στο μέλλον.

Η φυσική επιλογή εξηγεί πως φτάσαμε εδώ που είμαστε τώρα, αλλά μας δίνει επίσης μια σκοτεινή και ενοχλητική απάντηση στο ερώτημα «γιατί υπάρχουμε;». Δείχνει επίσης ότι εμείς όπως και τα υπόλοιπα ζώα, είμαστε μηχανές επιβίωσης. Υπάρχουμε μόνο για να ανταγωνιστούμε και να διαιωνίσουμε τα γονίδιά μας. Αυτός φαίνεται να είναι ο σκοπός της ζωής μας, ο λόγος που υπάρχουμε.

Μπορεί όμως αυτός να είναι ο μοναδικός σκοπός της ζωής; Δεν το νομίζω. Η αξιοπρόσεκτη θεωρία του Δαρβίνου προσφέρει και μια δεύτερη έννοια στη λέξη σκοπός. Είναι δημιουργική και συμβαδίζει πιο πολύ με το όραμά μας να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι. Αυτό παρατηρείται από το γεγονός ότι εμείς φαίνεται να παραβαίνουμε τους νόμους του Δαρβίνου.

Η ανθρώπινη συμπεριφορά του 21^ου αιώνα φαίνεται να μην έχει καμία σχέση με τον βάναυσο κόσμο της φυσικής επιλογής. Η εξέλιξη μπορεί να εξηγήσει πως ήρθαν οι άνθρωποι στον κόσμο, αλλά δεν ρίχνει αρκετό φως στον τρόπο που χειριζόμαστε τις ζωές μας σήμερα. Η περισσότερη ενέργειά μας αναλώνεται σε σχέδια που φαίνεται να μην έχουν καμία σχέση με τους στόχους της επιβίωσης ή της αναπαραγωγής, ούτε αισθανόμαστε και δρούμε με σαν να οδηγούμαστε από εξελικτικό καταναγκασμό.

Φαίνεται να έχουμε ελευθερώσει τους εαυτούς μας από την ανάγκη να ξοδεύουμε όλο μας το χρόνο προπαγανδίζοντας τα εγωιστικά μας γονίδια. Έχουμε πολλούς άλλους στόχους για να αφιερώσουμε τον χρόνο και την ενέργειά μας. Εξερευνούμε τον κόσμο γύρω μας, δημιουργούμε αντικείμενα για την αισθητική τους ομορφιά, κυνηγάμε χόμπι για την ψυχαγωγία μας και όταν κάνουμε σεξ αψηφούμε τα γονίδιά μας με αντισύλληψη. Αν μπορούσαν να σκεφτούν τα γονίδιά μας, θα είχαν μείνει άναυδα. Τα ανεπτυγμένα μυαλά μας μας έδωσαν την ελευθερία να απαρνηθούμε τα εγωιστικά μας γονίδια.

Ο ακατέργαστος κόσμος της φυσικής επιλογής δεν είναι το είδος του κόσμου που θα θέλαμε να ζήσουμε. Η ομορφιά και η εσκεμμένη κομψότητα των ζωντανών πλασμάτων, όπως των τσιτάχ και των γαζελών, κόστισε πολύ αίμα και οδύνη σε αμέτρητους προγόνους και των δύο. Όμως αν ο υπέρτατος σκοπός της ζωής μας είναι ο στυγνός δαρβινισμός της προπαγάνδισης των γονιδίων, τότε πως μπορούμε να τους αντιστθούμε;

Αρκετά ειρωνικά τα πράγματα που μας ελευθέρωσαν από τα γονίδιά μας ήταν επίσης και το αποτέλεσμα της φυσικής επιλογής. Όλα ξεκίνησαν εκατομμύρια χρόνια πριν στην Αφρική. Τότε οι άνθρωποι ήταν θηράματα. Περικυκλωμένοι από κυνηγούς, αναπτύξαμε εργαλεία για να επιβιώσουμε και το πιο σημαντικό από αυτά ήταν το μυαλό. Η φυσική επιλογή ώθησε την ανάπτυξη του εγκεφάλου με τον ίδιο σκοπό που ώθησε της ανάπτυξη της ουράς του παγωνιού ή της ταχύτητας του τσιτάχ.

Το γενετικό μας πλεονέκτημα ανταμείφθηκε και ο εγκέφαλός μας έγινε μεγαλύτερος και διαφορετικός. Εξελίξαμε την ικανότητα να κάνουμε κάτι που κανένα άλλο ζώο δεν μπορούσε να κάνει: να θέτουμε στόχους. Να βρίσκουμε νέες νεροπηγές, να σχεδιάζουμε το κυνήγι, να εξοικονομούμε φαί για τον χειμώνα και μάθαμε να προσαρμόζουμε και να αλλάζουμε τις σκέψεις μας .

Αυτό που έκτισε η φυσική επιλογή μέσα μας στην Αφρική ήταν η ικανότητα να αναζητούμε , να προσπαθούμε και να ορίζουμε βραχυπρόθεσμους στόχους στην υπηρεσία μακροπρόθεσμων , εν τέλει την ικανότητα για πρόβλεψη.

Τα ανεπτυγμένα μυαλά των συγκεκριμένων προγόνων επέτρεψαν να συναγωνιστούν πιο αποτελεσματικά. Και μετά συνέβη κάτι πρωτοφανές. Προέκυψε ένα μυαλό που ήταν ικανό να κοιτάξει γύρω του και να ρωτήσει, ίσως για πρώτη φορά, γιατί υπάρχουμε. Δεν ήμασταν πλέον ικανοποιημένοι με αυτό που μας έλεγε η φύση να κάνουμε. Αρχίσαμε να σκεφτόμαστε για άλλους σκοπούς που θα μας ταίριαζαν και είχαμε ένα εργαλείο που εξέφραζε αυτούς τους σκοπούς, την γλώσσα.

Ο λόγος μας επιτρέπει να μοιραστούμε τους στόχους μας, να σκεφτόμαστε, να δρούμε και να δημιουργούμε στοχοθετημένα, και το ακόμα πιο συναρπαστικό είναι ότι, μέσα από τη γλώσσα, οι στόχοι μας μπορούν να μπουν και στις ζωές των άλλων ανθρώπων.

Ένας εφευρέτης μπορεί να παράγει μια ρόδα χρησιμοποιώντας τη γλώσσα. Γενιές εφευρετών μοιραζόμενοι το στόχο της γρήγορης μετακίνησης, μπορούν να παράγουν το σύγχρονο αμάξι. Η τεχνολογία είναι ένας ανθρώπινος στόχος που απαιτεί ευρεία συμμετοχή και, όταν οι άνθρωποι θέτουν στους εαυτούς τους ένα στόχο, αυξάνουν τον ρυθμό της εξέλιξης από μόνοι τους. Αυτό είναι ένα εντελώς νέο είδος εξέλιξης, μη γενετικής, που αυξάνει την ταχύτητα ίσως ένα εκατομμύριο γρηγορότερα απ’ ότι η γενετική εξέλιξη που της μοιάζει. Βλέπουμε τα προϊόντα της παντού στην τεχνολογία του μοντέρνου κόσμου.

Δημιουργήσαμε έναν τεχνολογικό κόσμο που μας επιτρέπει να κινηθούμε πολύ πιο μακριά από τις υπαγορεύσεις της φύσης και μας επιτρέπει να κάνουμε εκπληκτικά πράγματα. Ανακουφίζουμε την «πείνα» μας με νέες γενιές «σπαρτών». Προβλέπουμε τον καιρό με υψηλής ταχύτητας υπολογιστές και θεραπεύουμε ασθένειες με φαρμακευτικά είδη. Με την τεχνολογία έχουμε γεμίσει τον κόσμο μας με στοχοθετημένες δημιουργίες.

Αλλά η τεχνολογία κάνει και κάτι άλλο, εκτρέφει ένα περίεργο συνήθειο σκέψης. Ένα ζώο που εφευρίσκει, κοιτάζει τον κόσμο με ένα διαφορετικό τρόπο από κάθε άλλο ζώο. Βλέπουμε τον κόσμο μέσα από τον φακό της σκοπιμότητας. Επειδή εμείς φτιάχνουμε πράγματα στοχοθετημένα στο παρελθόν, υποθέτουμε ότι υπήρχε και ένας στοχοθετημένος σχεδιασμός στην φύση επίσης. ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΠΛΑ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ.

Χρειαστήκαμε τον Δαρβίνο για να το συνειδητοποιήσουμε αυτό. Κοίταξε βαθιά στην καρδιά της φύσης και ανακάλυψε ένα όμορφο μηχανισμό που τυφλά προσομοιώνει την ψευδαίσθηση του σκοπού. Για πρώτη φορά ένα εξελιγμένο πλάσμα είδε κάτω από το πέπλο φύσης και ανακάλυψε το τι πραγματικά συμβαίνει σε αυτήν και είναι αυτό το ερευνητικό πνεύμα που ενέπνευσε τον Δαρβίνο δίνοντας στη ζωή μας νόημα και που συνεχίζει μέχρι σήμερα να μας εμπνέει.

Ενισχυμένοι από την τεχνολογική μας ικανότητα, την εύκαμπτη συμπεριφορά μας και την γρήγορη επικοινωνία νέων ιδεών, εκτιναχθήκαμε έξω από τους περιορισμούς της ατμόσφαιρας για να εξερευνήσουμε καινούριους κόσμους και η σκέψη μας ταξίδεψε ακόμα παραπέρα, είδαμε μέσα από το ερημικό κενό του διαστήματος τους μακρινούς γαλαξίες, που σημαίνει ότι είδαμε πίσω από τον χρόνο στην αρχική γέννηση του σύμπαντος και του ίδιου του χρόνου και στο άλλο άκρο , είδαμε βαθιά μέσα στο άτομο, στον μυστηριώδη κόσμο των υποατομικών σωματιδίων και το πιο συναρπαστικό απ’ όλα, τεμαχίσαμε το ζωντανό κύτταρο αποκαλύπτοντας εν τέλει τους ψηφιακούς κώδικες των ίδιων των γονιδίων και ακόμα δεν είμαστε ικανοποιημένοι.

Μένουμε προσκολλημένοι στην αναζήτηση για νόημα, ώσπου ξαφνικά συνειδητοποιούμε ότι εμείς είμαστε που στην πραγματικότητα δίνουμε σκοπό σε ένα σύμπαν το οποίο, χωρίς εμάς, δεν θα είχε σκοπό. Τίποτα άλλο δεν μπορεί να το κάνει αυτό, τουλάχιστον από αυτά που γνωρίζουμε.

Σε μια μικρή, μια σημαντική γωνιά του σύμπαντος, μια γέννηση εορτάζεται, η γέννηση της εσκεμμένης στοχοθέτησης. Προγραμματισμός, σχεδιασμός, πρόβλεψη. Μπορεί να είναι ένα πρωτοφανές γεγονός και δεν υπάρχουν αποδείξεις για το εάν συνέβη οπουδήποτε αλλού και, αφότου εξαφανιστούμε, μάλλον δεν θα ξανασυμβεί.

Μπορεί να αφήσουμε πίσω την ασπλαχνία, τα κατάλοιπα, την αναισθησία της φυσικής επιλογής. Ο εγκέφαλος, η γλώσσα μας, η τεχνολογία μας μας δίνουν την δυνατότητα του προσχεδιασμού. Μπορούμε να στήσουμε νέους στόχους πλέον μόνοι μας και ανάμεσα σε αυτούς τους νέους στόχους μπορεί να υπάρχει η πλήρης κατανόηση του σύμπαντος στο οποίο υπάρχει η πλήρης κατανόηση του σύμπαντος στο οποίο ζούμε. Ένα νέο είδος σκοπού έχει εξελιχθεί στο σύμπαν και διαμένει μέσα μας.

R. Dawkins, Σπήλιος, Νοέμβρης του 2010